Toplumda meydana gelen gelişme ve değişmeler eğitim kurumlarına da yansımış, okullar bu gelişme ve değişime ayak uydurabilmek için programlarını değiştirmiş ve gelişmelerden öğrencilerin haberdar edilmesi ve ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına uygun dersi, bölümü, eğitsel faaliyetleri bir üst öğrenim programını seçmesi  için öğrencilere çeşitli hizmetleri sunmak durumunda kalmıştır.

Psikolojik danışma ve rehberliğin eğitimin ayrılmaz ve tamamlayıcı bir yanını oluşturduğu inkar edilemez bir gerçek olarak kabul edilmektedir. Çünkü psikolojik danışma ve rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yerine getirmesi  gereken bazı işlevler vardır. Bu hizmetlerden beklenen önemli işlevlerden biri öğrenmeyi  kolaylaştırmak ve başarıyı artırmak konusunda yapılan yardımlardır. Bu alanda yapılan yardımlara  "eğitsel rehberlik" adı verilmektedir.

Eğitsel Rehberliğin Tanımı

Bireylerin eğitim yaşamları boyunca ilgilerini, yeteneklerini ve ihtiyaçlarını dikkate alarak hazırlanan eğitim programlarından birini seçmelerine, seçtikleri bu programda başarıyla ilerlemelerine ve eğitimle ilgili olarak karşılaştıkları tüm sorunların çözümüne yönelik olarak yapılan yardımların tümüne eğitsel rehberlik ve psikolojik danışma adı verilir.

Eğitsel Rehberliğin Amaçları

Eğitsel rehberliğin amaçlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz ;

• Öğrencinin öğrenimini devam ettirmek istediği alandaki bir okulu seçmesi ve bu okula girmesi,
• Girdiği okuldaki alanlardan birini ve seçmeli derslerden kendi ilgi ve yeteneklerine uygun olanı seçmesi,
• Gerekli başarıyı gösterebilmesi için etkili ve verimli ders çalışma teknik ve yönetimlerini öğrenmesi, gerekli çalışma alışkanlıklarını kazanması,
• İlgi, yetenek, eğilim ve kişilik özelliklerine uygun olarak gelişmesini sağlamak için uygun eğilim ortamı yaratılması;
• Okul ve meslek hayatı arasındaki ilişkinin sağlaması.

Eğitsel Rehberliğin Kapsamı

Eğitsel rehberliğin genel amacı, öğrenciye öğrenmeyi öğretmektir. Öğrenciyi öğrenmeyi nasıl öğretebiliriz? Bunun başarılması için;

• İç ve dış motivasyonun sağlanması,
• Etkili ve verimli ders çalışma yöntem ve tekniklerinin bilinmesi,
• Zaman yönetimi konusunda bilgi sahibi  olunması,
• Bilgileri bellekte uzun süre saklayabilmenin yöntemleri,
• Sınavlarda başarılı olabilmek için sınava hazırlanma yöntemleri,
• Öğrenme engellerinin bilinmesi ve aşılması,
• Karar verme ve seçim yapabilme becerisi eğitsel rehberliğin kapsamı içerisinde ele alınabilecek konulardır.

Bu becerilerin kazandırılmasına okul öncesi eğitimde başlanmalı ilköğretim de devam etmelidir. Çünkü  bu yıllarda kazanılan duyuşsal nitelikler, olumlu yada olumsuz yaşantılar bireyin tüm eğitim sürecini etkileyecektir. Bu nedenle okul öncesi ve ilköğretim öğretmenlerine büyük sorumluluk ve görevler düşmektedir. Diğer öğretmenlere pek bir şey kalmıyor diye düşünülebilir. Fakat tabii ki bu böyle değildir. Diğer öğretmenler ise onların eksikliklerini ve hatalarını düzeltmeye, doğrularını ise devam ettirmelidirler.

Eğitsel Rehberliğin Yoğunlaştığı Alanlar

1. Öğrencilerin okul seçmelerine seçtikleri okulda uygun sınıfa yerleştirilmelerine veya uygun bölüme yönelmelerine yardım etmek.
2. Okula yeni kayıt yaptıran bireylerin okula uyum süreçlerini hızlı ve sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebilmelerine yardım etmek.
3. Öğrencilerin seçtikleri sınıfta veya bölümde karşılaştıkları sorunların çözümüne yardım etme.
4. Öğrencilerin bireysel farklılıklarına da dikkate alarak ulaşabilecekleri en üst başarı seviyesine ulaşmalarına yardım etmek.
5. Öğrencilere etkili öğrenme ve verimli ders çalışma teknikleri konusunda yardım etme.
6. Öğrencilerin okuma alışkanlığı geliştirmeleri ve güdülenmeleri yönünde desteklenmesi.

Okul öncesi eğitim kurumlarında daha çok öğrencinin bulunduğu yeni ortama hazırlama ve uyumu.

İlköğretim I.Kademede; Okul  ve sınıf kurallarını öğrenme, yönergeleri izleme ve etkin ve verimli ders çalışma alışkanlığı kazanma; İlköğretim II.Kademede ise, plan yapma ve uygulama, eğitim kurumlarını inceleme; Ortaöğretim de ise, öğrenciyi bir üst öğrenim kurumuna hazırlamaya yönelik eğitim - öğretim ve rehberlik faaliyetleri düzenlemesi gerekmektedir.

Danışmanların eğitsel rehberlik ve ilgili özel alan yeterliliklerini aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. Bu yeterlilikler eğitsel rehberliğin kapsamı olarakta düşünülebilir:

• Öğrenme stillerini belirleme
• Etkili çalışma becerilerini kazandırma
• Zamanı etkili kullanma becerisini kazandırma
• Sınav kaygısı ile baş etmeye yardımcı olma
• Çalışma ortamını düzenleme becerisi
• Okuma alışkanlığı kazandırma
• Ders araç gereçlerini etkili kullanma becerisi kazandırma
• Çok boyutlu düşünme becerisi kazandırma
• Dikkat toplama egzersizi yaptırma
• Motivasyonu artırıcı çalışmalar yapma
• Ders dinleme becerisi kazandırma
• Not tutma becerisi kazandırma
• Kaynaştırma eğitimindeki öğrencilerin gelişimini  izleme

Sınıf  Rehber Öğretmenlerinin eğitsel rehberlikle ilgili  görevleri aşağıdaki  gibi özetlenmiştir:

1 . Rehberlik için ayrılan sürede sınıfa girer. Sınıf rehberlik çalışmaları kapsamında eğitsel ve mesleki rehberlik etkinliklerini,rehberlik  ve   psikolojik  danışma hizmetleri servisinin organizasyonu ve rehberliğinde yürütür.

2. Öğrencilerin ilgi, yetenek ve akademik başarıları konusunda psikolojik danışmanla iş birliği yapar.

Bir öğrencinin , öğrenim hayatının hemen hemen

her aşamasında eğitsel rehberliğe ihtiyacı vardır. Bu

bazı dönemlerde daha çok önem  kazanır. Örneğin, okulun yeni açıldığı, karnelerin dağıtıldığı yada yarı yıl tatilinde yeni dönüldüğü dönemlerde öğrencilerin eğitsel bilgilere daha çok ihtiyaçları olabilir. Bu dönemlerde öğrencilere daha fazla ilgi gösterilmesi, uyumsuzluk, başarısızlık, maddi imkansızlık v.b nedenlerden ötürü okulu  terk etmek durumunda kalan öğrencilere yardım edilmesi ve mümkün olduğunca eğitim imkanları yaratılması gerekecektir.

C.Rogers Freedom to Learn ( Öğrenme Özgürlüğü ) adlı kitabında öğrenme için üç şartın gerekli olduğundan bahsetmektedir.Empati , bağdaşım ve koşulsuz saygı.

Empati, öğrenciye öğretmen veya psikolojik danışmanın onun düşünce ve duygularını çok iyi anladığını iletmesidir. Bu şart, danışman yada öğretmenin objektifliğini yitirmesi veya onu onaylaması anlamına gelmez, söz konusu olan sadece eşduyumdur.

Koşulsuz saygı ise bireyin, hiç bir koşula bağlı kalmadan ve yargılamadan kabul edilmesidir.Bu davranış öğretmenin rolü ile çelişiyor gibi görünse de, öğretmen öğrenciye kendisini değil hatalı olan davranışını kabul veya tasvip etmediğini iletebilmesi psikolojik danışma ve rehberlik açısından da önemlidir.

Bağdaşım ise, öğretmen yada psikolojik danışmanın içtenliği , tutarlığı demektir. Öğrenciyi gerçekten sevmeden ona saygı duymadan öyle görünmeye çalışmak bağdaşım koşullarına ters düşen davranışlardır. İçten ve samimi olmayan öğretmen ve psikolojik danışmanı öğrenci hissedecektir.

Bu insancı eğitim görünüşünün psikolojik danışma ve rehberlik ve tüm eğitim hizmetleri için ortak ilkeler niteliğinde bireyi ele alışı aşağıda özetlenmiştir ;

1. '' İnsan tek ve temel bir güdüye sahiptir ''
2. Davranış bozuklukları ve öğrenme güçlüklerinin temel nedeni bireyin kendisine ve çevresine olan güvensizliğinin bir sonucudur.
3. Bireyin davranışlarını bireyin kendi kişisel gerçeği ve algılama biçimi belirler .
4. Kişisel gerçeğin kaynağı bireyin ''benlik'' algısıdır .
5. ''İnsan davranışlarını belirleyen en önemli  gerçek , onun kendisini algılayış biçimidir'' .
6. Bireye sağlanması zorunlu güvenli ortam , kendisi ile olan ilişkilerde , ''koşulsuz saygı'' , ''empatik anlayış'' , ''saydamlık''

ve ''dürüstlük'' ilkelerine bağlı kalınarak gerçekleştirilebilir .

Bireysel Öğretim Teknikleri

1. Bireyselleştirilmiş Öğretim :

Öğrenme hızlarındaki farklılık ve öğrenciler arasındaki bireysel farklılığın giderilmesi, her öğrencinin öğrenme hızına uygun düşecek bir öğretim yapılması, öğretimin bireyselleştirilmesi ile mümkün görülmektedir.

Bireysel öğretim tekniği kullanılırken öğretmen ve öğrencilere yeni roller düşmektedir. Öğretim öğrenci merkezli olmaktadır, öğrencilerin öğretim etkinliğine aktif olarak katılma, nasıl öğreneceklerini kararlaştırma vb. sorumlulukları yüklenmelerini gerektirmektedir. Bireysel gereksinimlere dönük grup çalışmalarında değişik etkinliklere yer verilerek öğrencilerin değişik çalışmalar yapmaları sağlana bilinir. Bunun için :

• - Dönüşümlü günlük çalışma. - Beceri geliştirme çalışmaları,
• - Plânlı grup çalışmaları.-Düzey geliştirme çalışmaları yapılabilir.

1. Programlı Öğretim :

Ünlü psikolog Skinner'in pekiştirme ilkeleri esas alınarak ortaya atılmış bir öğretim tekniğidir. Burada temel felsefe , öğretimin bireyselleştirilmesi ve hatanın en aza indirilmesi gibi iki önemli yeniliği gerektirmesidir.

Programlı öğretim tekniğinde öğrenci belirlenen hedef ve davranışlara kendi algı hızıyla bireysel bir çalışma sonucunda ulaşmaktadır. Programlı öğretim araç ve yöntemleri Programlı öğretime göre hazırlanmış kitap ve programlı öğretim makinelerini ve bilgisayar destekli eğitim araç ve yöntemlerini kapsamaktadır.

Programlı öğretimin temelini oluşturan Skinner 'in pekiştirme ilkesi;

1. Küçük adımlar ilkesi
2. Etkin katılım ilkesi
3. Başarı ilkesi
4. Anında düzeltme ilkesi
5. Dereceli ilerleme ilkesi
6. Bireysel hız ilkesi

Şeklinde altı ana başlıkta geliştirilmektedir ve bu ilkelerden bugün dünyada doğrusal, dallara ayrılan ve atlamalı dallara ayrılan program modelleri şeklinde uygulanmaktadır.

1. Bilgisayar Destekli Öğretim:

Bilgisayarın öğretme sürecinde öğretmenin yerine geçecek bir seçenek değil, sistemi tamamlayacak güçlendirici bir araç olarak girmesi esastır.

Uygun öğretim programları sayesinde öğrenci kendi hızına göre çalışır ve istediği kadar tekrar yapma imkanına kavuşur.

Bilgisayar destekli Öğretim Programlarının uygulanışı;

1. Alıştırma ve tekrar programı
2. Birebir öğretim programları
3. Problem çözmeye yönelik programlar
4. Benzetim programları şeklinde olmaktadır.

Bilgisayarlı öğretimin iki temel niteliği etkililik Etkililik niteliği eğitim görevlerini daha iyi başarma yönünde umut vaat ederken , yararlılık niteliği geleneksel uygulamaları değiştirmeyi ifade eder.

Etkililik niteliği eğitim görevlerini daha iyi başarma yönünde umut vaat ederken , yararlılık niteliği geleneksel uygulamaları değiştirmeyi ifade eder.

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRENMEYE 3 FARKLI YAKLAŞIM

• Kurum-tabanlı sistem (Institution-Based)
• Esnek Öğrenme sistemleri (Flexible-Learning)
• Uzaktan Öğrenme sistemleri (Distance-Learning)

    KURUM-TABANLI SİSTEMLER

Birçok okulda, kolejde, üniversitede, eğitim kurumlarında ve eğitim merkezlerinde bazı bireysel öğrenme etkinliklerine rastlamak mümkündür  

Bu sistemlerde bireyselliğin miktarı  hatırısayılabilir düzeyde olabilir.En basit ve en yaygın metod, öğrencilerin evde, sınıfta veya kütüphanede "plansız okumaları" (unstructured reading) ile olmaktadır.Bu tip bir okuma sistemi öğretmenler tarafından cesaretlendirilebilinir veya öğrencilerin motivasyonları kırılabilir.

Bir konu çevresinde yapısız, plansız okuma öğrencinin fikrinin genişlemesinde çok yararlıdır.Bununla birlikte konular öğrencilerin zihinlerinde iyi yerleşmediği sürece, zaman, efor ve sonuç açısından etkisiz olabilir.Acil veya bir bilgi taraması için bireysel öğrenme materyalleri söz konusudur. Bu durumda bir kütüphane veya araştırma merkezi kullanılır.

Bu sistemlerin temel avantajı öğrencilerin konulara ulaşmalarında birden fazla yol deneyebilmeleridir.Bu sistemin dezavantajlarının yanısıra, bir dersin veya ilgili kısımlarının henüz tam olarak olgunlaşmamıştır. Dersin tam olarak olgunlaşması yavaş yavaş olacaktır.Bireysel öğrenmenin uygulandığı diğer bir yer ise sınıftaki 4 duvar arasıdır.

Bireyselleştirilmiş sınıflar en yaygın olarak ilkokullarda görülmektedir.Buna rağmen birkaç sayıda ortaokullardada bu uygulamaları görmek mümkündür. Bu tip uygulamalarda öğretmen bir kaynak ve öğrenciler için öğrenme fırsatlarını sağlayan bir idareci rolünün üstlenmektedir.Bilindiği üzere öğrencilerin algılama kapasiteleri birbirlerinden farklıdır.Bireyselleştirilmiş sınıflar en yaygın olarak ilkokullarda görülmektedir. Buna rağmen birkaç sayıda ortaokullardada bu uygulamaları görmek mümkündür. Bu tip uygulamalarda öğretmen bir kaynak ve öğrenciler için öğrenme fırsatlarını sağlayan bir idareci rolünün üstlenmektedir.Bilindiği üzere öğrencilerin algılama kapasiteleri birbirlerinden farklıdır.

Esnek Öğrenmeye Kısa bir Bakış;

• Çok zaman harcanmasını gerektirir.
• Konu uzmanları çalışmalıdır.
• Eğitim ve Materyal Geliştirme uzmanlarının çalışmaları gereklidir. "hibrit öğrenme materyalleri"
• Bu model Ellington ve Lowis tarafından geliştirilmiştir

Bu kursun uzaktan öğrenme elemanları için öz çalışma paketleri geliştirilmiş.
Her paket 6 bölüme
Her bölüm kendi içerisinde kısımlara
Her kısım bir ders kağıdı içermektedir
Workbooklarda hazırlanmıştır

Glaskow Universitesi bu alanda;

• 3 boyutlu yapılar ve aralarındaki ilişkiler
• Basılı Materyaller
• Kasetler
• Slaytlar hazırlamışlardır.
• Bu araçlarda öğrencilere verilen direktiflerle aktiviteleri yapmaktadırlar
• Audiovisual Öğrenmenin etkili olmasında;
• Kütüphanelere playback makineleri alınabilir
• Bunun yanında öğrenciler pahalı olmayan evlerinde çalışmalarını sağlayacak ekipmanları edinebilirler.
• Kasetçalar
• Basit slayt gösterme makineleri

Avantajları

• Buradaki ekipmanlar herkes tarafından elde edilebilir
• Eğitim konularının büyük bir çoğunluğuna ulaşma sağlanabilir.
• Öğrencilerin psikomotor davranışları gelişir.
• Hareket ses ve gerçekcilik gibi durumlar öğrencilerin motivasyonlarını ve ilgilerini artırmaktadır.
• İyi dizayn edilmiş sunumlar öğretmenlerin zaman kaybını engeller

DEZAVANTAJLARI

• Bu yazılımlara nadiren rastlanır
• Her öğretmenin kendi ürününü üretmesi beklenir
• Bu durum zaman ve finans kaybına neden olur
• Bu yazılımları hazırlayacak kişilerin özel yeneklere sahip olmaları gerekir
• Öğretmen öğrencilerini dinleyebilir. Direkt olarak bir grubu veya bir kişiyi uyarabilir
• Dil laboratuvarları pahalı eğitim araçlarındandır.
• Temel avantajı bir grup içerisinde öğretmen haber vermeden dinleyebilir.
• Öğrencilerin feedback ve yardımlarına cevap verebilir.

Öğrencilerin Güdülenmesi

Güdü, organizmayı harekete geçiren, yönlendiren ve organizmanın hareketini devam ettiren güçtür. (24) Güdülenme, davranışın yönünü, şiddetini ve kararlılığını belirleyen güç kaynaklarından birisidir (25). Güdülenme; bir etkinliği başlatan, devam ettiren ve yöneten sürece denir (26, 27). Güdülenmeyi etkileyen içsel ve dışsal etkenler vardır. Bunlardan hangisinin öğretmenlerden hangisinin öğrencilerden kaynaklandığım biliyor musunuz? Ders anlatma biçimi, dersin elliği, ailenin öğrencinin derslerine karşı tutumu, okul ve sınıf ortamı gibi daha çok dışsal etkenleri sıralayabiliriz. Bireyin öğrenmeye ve başarmaya karşı tutumuyla ilgili etkenler ise iç etkenlerle ilgilidir. Dışsal etkenlerin güdülenmedeki rolü önemli olmakla birlikte, içsel etkenler olmadan dışsal etkenler çoğunlukla güdülenmeyi sağlayamaz, içsel güdülenmeyi sağlayabilirse, dışsal güdülenme ek­sik olsa dahi öğrencinin başarılı olması mümkündür. Öğrenmeye karşı istek ve tu­tum, öğrencinin güdülenmesini etkileyen etkenlerin basında yer alır. Araştırmalar öğrencilerin öğrenmeye karşı tutumlarım üç grupta toplamışlardır. Başarıya odaklı, başarısızlıktan kaçınan ve başarısızlığı kabul eden tutumlar. Bu tutumlar tablo 1'de verilmiştir